Γιάννης Ρίτσος

Ο Γιάννης Ρίτσος  γεννήθηκε  το 1909 στη Μονεμβασία και πέθανε στην Αθήνα  το 1990. Διακεκριμένος  ποιητής από τους νεώτερους στο είδος του. Ανανέωσε τη μορφή της στιχουργίας μας και της έδωσε ιδιαίτερη πνοή. Ο Γιάννης Ρίτσος διακρίνεται για την υψηλή στάθμη των αισθητικών του αντιλήψεων και  την επιθυμία του να δώσει με το ποιητικό  του έργο μια χειροπιαστή απόδειξη της ζωντανής παρουσίας του ελληνικού λυρισμού στον Ευρωπαϊκό ποιητικό χώρο. Με την ποίησή του, η σύγχρονη ελληνική ποίηση κατέκτησε δικαιωματικά μια πρώτη θέση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή. Η ποίησή του είναι βαθύτατα λυρική, στοχαστική στον ανθρωπισμό της και πρωτότυπη στις συλλήψεις της. Ο Ρίτσος διαθέτει μια ευκίνητη φαντασία· είναι μια φαντασία που αγαπά τους  εκτεταμένους χώρους του σύμπαντος, ελεγειακή, συμπαθητικοί για την ανθρώπινη οδύνη που κλείνει αλλά που παρουσιάζεται με μια καθαρά δική της λεκτική άρθρωση, με μια ασταθεροποίητη ευχέρεια. Χρησιμοποιεί τον άνισο και τον ανομοιοκατάληκτο στίχο χρησιμοποιώντας πολλά καθαρολογικά στοιχεία, που η μεγαλοστομία τους και η κάποτε θεατρική τους αμφίεση θολώνουν τη λυρική μονωδία τους, ενώ αλλού, οπού χρησιμοποιεί τις εικόνες για να εμφανιστεί και αδιαφορεί για την εντύπωση της φράσης, γίνεται πιο βαθύς και ποιητικός. Ο τόνος του είναι σχεδόν πάντοτε το ίδιο χαμηλός, η αισθηματικότητα πληγωμένη και η διάθεσή του ήρεμη ύστερα από τον ψυχικό σπαραγμό που πέρασε και που αναπολεί. Μια εσωτερική κύμανση κυλάει κάπου κάπου στους στίχους του, μια λυρική έξαρση και ένα πάθος ανεβοκατεβαίνει σαν άμπωτη και σαν παλίρροια, εκρήξεις μουσικού πόνου που ηρεμούν σε διαθέσεις φευγαλέες, για να σβήσουν σε αχνά, γαλανά σύνορα.

    Την πρώτη εμφάνιση στα γράμματα την έκανε με την ποιητική συλλογή «ΤΡΑΚΤΕΡ» το 1934. Ακολούθησαν τα: Οι πυραμίδες 1935, Επιτάφιος 1934, Το τραγούδι της αδελφής μου 1937, Εαρινή συμφωνία 1938, Το εμβατήριο του ωκεανού 1940, Παλιά μαζούρκα σε ρυθμό βροχής 1943, Δοκιμασία 1943, Ο σύντροφός μας 1945, Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο 1952, Αγρύπνια 1954, Πρωινό άστρο 1955, Η σονάτα του σεληνόφωτος 1956( Τιμήθηκε με το πρώτο κρατικό βραβείο ποίησης ),  Χρονικό 1957, Οι γείτονες του κόσμου 1957, Αποχαιρετισμός 1957, Υδρία 1957, Χειμερινή διαύγεια 1957, Πέτρινος χρόνος 1957, Όταν έρχεται ο ξένος 1958, Ανυπόταχτη πολιτεία 1958, Η αρχιτεκτονική των δέντρων 1958, Πέρα από τον ίσκιο των κυπαρισσιών (θέατρο) 1958, Οι γερόντισσες και η θάλασσα 1959, Μια γυναίκα πλάι στη θάλασσα (θέατρο) 1959, το παράθυρο 1960, Η γέφυρα 1960, Ο μαύρος άγιος 1961, Ποιήματα (Α΄ Τόμος) 1961, Ποιήματα (Β΄ Τόμος) 1961, Το νεκρό σπίτι 1962, Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού 1962 Το δέντρο της φυλακής και οι γυναίκες 1963, Δώδεκα ποιήματα για τον Καβάφη 1963, Μαρτυρίες (Σειρά πρώτη) 1963 Ποιήματα (Γ΄ Τόμος) 1964, Παιχνίδια του ουρανού και του νερού 1964, Φιλοκτήτης 1965, Ρωμιοσύνη 1966, Ο Ορέστης 1966, Μαρτυρίες (Σειρά δεύτερη) 1966, Όστραβα 1967, Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα 1972, Η Ελένη 1972, Χειρονομίες 1972, Τέταρτη διάσταση 1972, Η επιστροφή της Ιφιγένειας 1972, Χρυσόθεμις 1972, Η Ισμήνη 1972, Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας 1973, Διάδρομος και σκάλα 1973, Γκραγκάντα 1973, Σεπτήρια και Δαφνηφόρα 1973, Ο αφανισμός της Μήλου 1974, Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο 1974, Καπνισμένο τσακάλι 1974, Κωδωνοστάσιο 1974, Χάρτινα 1974, Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη 1974, Μελετήματα 1974, Η κυρά των αμπελιών 1975, Ο τελευταίος προανθρώπου αιώνας 1975, Τα επικαιρικά 1975 Ποιήματα (Δ΄ Τόμος ) 1975, Το υστερόγραφο της δόξας (Άρης Βελουχιώτης) 1975, Ημερολόγια εξορίας 1975, Μαντατοφόρες 1975.

 Επίσης μετέφρασε ξένους ποιητές: Αν. Μπλοκ «Οι δώδεκα» 1957, Ανθολογία Ρουμανικής ποίησης 1961· Αττίλα Γιόζεφ: «Ποιήματα» 1963, Μαγιακόφσκη «Ποιήματα»1964· Ντ. Γκαμπέ «Εγώ, η μητέρα μου και ο κόσμος» 1965, Ναζίμ Χικμέτ «ποιήματα» 1966· Έρενμπουργκ, «Το δέντρο (ποιήματα)» 1966, Νικόλας Γκιλλιέν «Ο μεγάλος ζωολογικός κήπος» 1966. Τέλος, αργότερα ακολούθησαν χαρακτηριστικά αποσπάσματα απ’ τα έργα «Επιτάφιος» και «Ρωμιοσύνη». 

ΑΠ’ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΗΣ ΜΟΥ.

Η φωνή μου ναυάγησε
 Η κόρη μου μάδησε 
Τα τελευταία άνθη 
Μονάχα με λυγμούς 

Ανθρώπων το άσμα σου. 
Πάνω στη χλόη του ουρανού 
Η Ρουθ γονατίζει 
Για να προσευχηθεί στα πόδια σου. 

Κι η μεγάλη σιωπή 
Με ένα κρίνο στα χέρια 
Θωπεύει την κυρτή ράχη σου 
Που ύψωσε ως τον κόρφο του Θεού 

Τους οικτιρμούς των ανθρώπων, 
Ενώ οι γαλάζιες νύχτες 
Ακινητούν σε κατάνυξη 
Δακρύζοντας άστρα.  

Ζυκάι Γιάννης-Στυλιανός, Καραγιάννης Γεώργιος

Επιστροφή