ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ (πλάγια) ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Στις επόμενες γραμμές υπάρχει ένα κείμενο από το βιβλίο «Προέκταση στο μέλλον», εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, του επιστήμονα και συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Κλαρκ. Του ίδιου προσώπου είναι και οι τρεις «νόμοι» που προηγούνται του κειμένου. Σκοπός αυτής της μελέτης δεν είναι άλλος από το κέντρισμα της φαντασίας καθώς και την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων σχετικά με την τεχνολογία, την εξέλιξή της και το τι προσδοκούμε ή όχι απ΄ αυτήν.

Οι τρεις νόμοι του Άρθουρ Κλαρκ

1.      Όταν ένας διακεκριμένος αλλά ηλικιωμένος επιστήμονας δηλώνει ότι κάτι είναι δυνατό, είναι σχεδόν σίγουρο πως έχει δίκιο. Όταν δηλώνει ότι κάτι είναι αδύνατο, το πιο πιθανό είναι πως κάνει λάθος.

2.      Ο μόνος τρόπος να ανακαλύψουμε τα όρια του πιθανού είναι να ριψοκινδυνέψουμε λίγο πέρα μέσα στο απίθανο.

3.      Οι αρκετά προχωρημένες τεχνολογίες δεν ξεχωρίζουν από τη μαγεία.

 «Η υπερβολική φαντασία είναι πολύ πιο σπάνια απ' την ελάχιστη φαντασία. Όταν συμβαίνει, συνήθως παρασύρει τον άτυχο ιδιοκτήτη της στην απογοήτευση και την αποτυχία, εκτός αν έ­χει αρκετή ευαισθησία ώστε να γράψει απλώς τις ιδέες του χωρίς να προσπαθήσει να τις πραγματοποιήσει.

Ένα υπέροχο παράδειγμα ανθρώπου του οποίου ή φαντασία βρισκόταν πολύ πιο μπροστά απ' την εποχή του, ήταν ο άγγλος μαθηματικός Τσαρλς Μπάμπατζ (1792 - 1871).

Όχι αργότερα από το 1819, ο Μπάμπατζ είχε υπολογίσει τις αρχές των αυτόμα­των υπολογιστικών μηχανών. Αντιλήφθηκε πώς όλοι οι μαθημα­τικοί υπολογισμοί μπορούν να αναλυθούν σε μια σειρά απλών α­ριθμητικών πράξεων πού, θεωρητικά, μπορεί να εκτελέσει μια μηχανή. Με τη βοήθεια ενός κυβερνητικού επιδόματος πού έφτα­σε συνολικά τις 17.000 λίρες —πολύ σημαντικό χρηματικό ποσό για το 1820— άρχισε να κατασκευάζει την «αναλυτική μηχανή» του. Αν και αφιέρωσε την υπόλοιπη ζωή του κι ένα μεγάλο μέ­ρος της ατομικής του περιουσίας, ο Μπάμπατζ δεν κατάφερε να συμπληρώσει τη μηχανή του. Αυτό πού τον νίκησε ήταν το γεγο­νός πώς οι μηχανισμοί μεγάλης ακριβείας πού χρειαζόταν για να κατασκευάσει οδοντωτούς τροχούς και γρανάζια απλώς δεν υπήρ­χαν στην εποχή του. Με τις προσπάθειες του βοήθησε να δημιουρ­γηθεί ή βιομηχανία εργαλείων μηχανών, σε σημείο πού, με τον καιρό, ή κυβέρνηση πήρε πίσω πολύ περισσότερα απ' τις 17.000 λίρες της, ενώ σήμερα θα ήταν σκέτο παιγνιδάκι να συμπληρω­θεί το κομπιούτερ του Μπάμπατζ πού παρουσιάζεται σαν ένα απ' τα γοητευτικότερα εκθέματα του Επιστημονικού Μουσείου του Λονδίνου. Στη διάρκεια της ζωής του, όμως, ο Μπάμπατζ κατά­φερε ν' αποδείξει τη λειτουργία μόνο ενός πολύ μικρού μέρους της όλης μηχανής. Και μια ντουζίνα χρόνια μετά το θάνατο του, ο βιογράφος του έγραψε: «Αυτό το καταπληκτικό μνημείο θεωρη­τικής ιδιοφυΐας παραμένει, και αναμφισβήτητα θα παραμείνει για πάντα, μια θεωρητική πιθανότητα».

Σήμερα δεν μένει και πολύ από κείνο το «αναμφισβήτητα». Αυτή τη στιγμή χιλιάδες κομπιούτερ λειτουργούν πάνω στις αρ­χές πού καθόρισε σαφώς ο Μπάμπατζ εδώ και πάνω από έναν αιώνα, αλλά με μια ικανότητα και μια ταχύτητα πού ο ίδιος δεν θα φανταζόταν ποτέ. Διότι αυτό πού κάνει την περίπτωση του Τσαρλς Μπάμπατζ τόσο ενδιαφέρουσα, τόσο συγκλονιστική, είναι ότι δεν βρισκόταν μία αλλά δύο τεχνολογικές επαναστάσεις πριν απ' την εποχή του. "Αν υπήρχε ή βιομηχανία εργαλείων ακριβείας το 1820, θα είχε φτιάξει την «αναλυτική μηχανή» του η οποία θα λειτουργούσε κάνοντας υπολογισμούς πολύ πιο γρήγο­ρα απ' τον άνθρωπο, αλλά πολύ αργά για τα σημερινά δεδομένα. Διότι θα λειτουργούσε —κυριολεκτικά— με την ταχύτητα με την όποια μπορούν να λειτουργήσουν οι τροχοί και οι άξονες , τα δόντια και τα γρανάζια.

Οι αυτόματες υπολογιστικές μηχανές δεν εξελίχτηκαν πα­ραπάνω μέχρι πού ή ηλεκτρονική δημιούργησε ταχύτητες λει­τουργίας χιλιάδες και εκατομμύρια φορές μεγαλύτερες απ' αυτές πού ανέπτυσσαν τα απλά μηχανικά τεχνουργήματα. Αυτό το τε­χνολογικό επίπεδο πραγματοποιήθηκε στη δεκαετία του 1940 και τότε ο Μπάμπατζ δικαιώθηκε πανηγυρικά. Η αποτυχία του δεν ήταν θέμα φαντασίας: απλώς είχε γεννηθεί εκατό χρόνια νωρίτε­ρα απ' ότι έπρεπε!»

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

·         Οι υπολογιστές έχουν εξελιχθεί αρκετά ή όχι; Αν ναι γιατί, αν όχι τι άλλο περιμένουμε να γίνει στο άμεσο μέλλον;

·           Υπάρχουν περαιτέρω προοπτικές ή έχουμε φτάσει σε αδιέξοδο και επίκειται κάποια μεγάλη τεχνολογική στροφή, ένα «άλμα» σαν αυτό που δεν πρόλαβε ο Μπάμπατζ;

·         Ποιες είναι οι προσδοκίες μας από την εξάπλωση των υπολογιστών και την ολοένα αυξανόμενη αυτοματοποίηση;

·          Είναι δυνατή η δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης και τι θα σήμαινε αυτό για τον άνθρωπο;

·         Είναι η εξάπλωση του Διαδικτύου (INTERNET) κάτι που μας αφήνει αδιάφορους, μας ενδιαφέρει ή μας απωθεί σαν γεγονός και γιατί;

Με την ελπίδα οι παραπάνω γραμμές να αποτελέσουν την απαρχή μιας γόνιμής συνεργασίας

                                                                                                ο καθηγητής

                                                                                                Χ.Μοτσενίγος